Di tích lịch sử - văn hoá đền Nhà Bà
13/03/2025
Di tích đền
Nhà Bà thuộc xã Gia Tân, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Đền có tên chữ là đền
Quốc Mẫu (thờ Bảo Huệ phu nhân). Đền vốn đã có từ khoảng năm 1304 – 1307 (được
thể hiện qua cuốn Ngọc phả).
Đền Nhà Bà được
kiến trúc theo kiểu tiền đao hậu đốc. Đền có hậu cung gồm 3 gian, mở cửa đầu đốc.
Gian đốc phía trước để trống làm chỗ hành lễ, tiếp đến là gian giữa, ra vào
gian này gồm một cửa chính, hai cửa phụ, gian này thờ công đồng và lễ bái vọng,
việc ra vào tế lễ thì đi cửa phụ; tiếp đến là gian thứ 3 (hậu cung) là nơi thờ
Quốc Mẫu Bảo Huệ phu nhân và con trai là Hưng Nhượng Đại vương Trần Quốc Tảng.
Đền Nhà Bà là
nơi thờ Trang Nương (vợ của Trần Hưng Đạo) được vua Trần Anh Tông (1293 - 1314)
phong làm “Bảo Huệ phu nhân, Trang Thục Ôn Nhu”. Bà là người đã có công cùng với
mọi người khai khẩn đất đai, mở mang nông nghiệp, giúp dân làm ăn xây dựng, trấn
hưng nhân nghĩa. Sau đó thờ người con trai thứ ba của Trần Hưng Đạo là Trần Quốc
Tảng, duệ hiệu: Nhập nội Quốc Khảo, Hưng Nhượng đại vương. Ông là người đã có
công giúp nhà Trần đánh thắng giặc Nguyên Mông bảo vệ biên cương vùng Đông Bắc
Tổ quốc. Ngoài ra, đền còn thờ các quan - những người luôn đi theo bảo vệ và
giúp đỡ mẹ con Trang Nương.
Tại di tích
còn lưu giữ được cuốn Ngọc phả, bát hương sứ thời Nguyễn, Ngai thờ gỗ thời Nguyễn,
chuông đồng thời Nguyễn,…..và nhiều đồ thờ tự khác có giá trị về mặt lịch sử và
văn hoá.
Hàng
năm, tại di tích đền Nhà Bà diễn ra các hoạt động sau (tính theo âm lịch): Tế lễ
ngày sinh Quốc Mẫu (từ ngày mùng 1 đến ngày mùng 4 tháng 10); tế lễ ngày giỗ Trần
Quốc Tảng (ngày mùng 3 tháng 2); tế lễ ngày giỗ Quốc Mẫu (ngày 25 tháng 12). Ngoài
ra còn có lễ vào hạ (tháng 4) và lễ tán hạ (tháng 6); lễ Thượng nguyên (rằm
tháng Giêng); các ngày rằm, mùng một hàng tháng nhân dân vẫn đến thắp hương ở đền.
Đền
Nhà Bà được công nhận là di tích lịch sử - văn hoá cấp tỉnh năm 2008 (Quyết
định số 22621/QĐ-CT, ngày 15/12/2008 của UBND tỉnh Ninh Bình).
Nguyễn Thị Hồng Xinh - CC VH-XH